De invoering bij het 1e Legerkorps.
De eerste voertuigen van de productieversie kwamen in juni 1964 ter beschikking.
Van dat moment af werd de YP 408 ingevoerd bij opleidingseenheden, zoals
de RTS en het PIROC, en bij eenheden van het 1e Legerkorps. De CGS besloot
de invoering bij de parate eenheden gepaard te doen gaan van een aanvullende
troepenbeproeving op grotere schaal. Deze vond plaats in de tweede helft
van 1964 door 11 Infanteriebataljon Garde Grenadiers dat daartoe tijdelijk
18 YP 408 ter beschikking kreeg, voldoende voor de uitrusting van een tirailleurcompagnie.
|
De eerste YP's rijden de Saksen Weimarkazerne binnen.
|
Op 31 juli 1964 kwamen de eerste acht de poort van de Saksen Weimarkazerne in Arnhem binnenrijden, nadat in de weken daarvoor de chauffeurs bij de Rij- en Tractieschool hun rijbevoegdheid op de YP 408 hadden verkregen. De Koningscompagnie van het garderegiment werd belast met de beproeving die op 10 augustus daaropvolgend op de Oirschotse heide een aanvang nam. Als onderdeel daarvan nam de compagnie in oktober van dat jaar deel aan de jaarlijkse oefening van de 4e Divisie in de omgeving van Hohne. Dit was de eerste inzet in groter verband; er zouden er nog vele volgen. De Commandant van de 4e Divisie, waartoe het 11 Infanteriebataljon behoorde, liet bij de aanbieding van het rapport over de beproeving weten dat de YP 408 een geslaagd product was dat een wezenlijke versterking van het potentieel betekende en dat zeer goed paste in het operationele optreden. Op aandringen van de Commandant van het 1e Lk mocht de Koningscompagnie de voertuigen, die waren ingedeeld bij DBV, na afloop van de beproeving behouden teneinde verdere ervaring op te doen. Het was ook deze compagnie - van inmiddels 11 Pantserinfanteriebataljon (Painfbat) - die de YP 408 aan het publiek toonde tijdens de grote wapenschouw op 5 mei 1965 op de Vlasakkers.
|
De YP's van de Koningscompagnie op 5 mei 1965 tijdens de wapenschouw
op de Vlasakkers. Op achtergrond het baldakijn, waarop de Koningin
en prins Bernhard staan, vergezeld van leden van de regering en
van militaire autoriteiten. |
Na 11 Painfbat werden nog zeven pantserinfanteriebataljons
met de YP 408 uitgerust: 12, 13, 15, 43, 44, 45 en 48 Painfbat. Dat bleef
zo tot de YP 408 uit de bewapening werd genomen Een pantserinfanteriebataljon
omstreeks 1970 beschikte organiek over 67 YP 408, namelijk de drie tirailleurcompagnieën
elk over 14 voertuigen (2 pwco en 12 pwi), de ondersteuningscompagnie, onder
meer ten behoeve van de getrokken 120 mm mortier en de mortier- en artilleriewaarnemers,
over 16 voertuigen (7 pwco en 9 pwmr) en de staf- en stafverzorgingscompagnie
over 9 voertuigen (3 pwco, 3 pwv en 3 pwgwt). Bij de invoering van de gevechtsveldbewakingsradar
en de TOW werd dit aantal uitgebreid met 3 pwrdr bij de staf- en stafverzorgingcompagnie
en 6 pwat bij de ondersteuningscompagnie. De organieke sterkte kwam daarmee
op 76 YP 408.
Daarnaast deed het voertuig dienst bij de divisiestaven (elk 2 pwco) en
de legerkorpsstaf (2 pwco).
Bij het G-eskadron van de Koninklijke marechaussee
werden de voertuigen van de oerversie aan het einde van de jaren zestig
vervangen door drie pwco, terwijl het eskadron daarnaast in tijden van nood
ook de beschikking zou krijgen over zes pwi uit de oorlogsreserve
.
|
Een YP van het G-esk van de KMar in 1983 op de Kolonel
van Royenweg in Soesterberg
. |
De CGS had er geen bezwaar tegen dat de bij dit eskadron ingedeelde voertuigen van de oerversie uit de bewapening werden genomen.
De YP 408 voldeed in de praktijk goed. Het
is echter de vraag of als het in latere jaren tot inzet was gekomen die
opvatting niet had moeten worden bijgesteld. Met name de bescherming tegen
(antitank)wapens en mijnen was onvoldoende.
Van het begin af vergde het voertuig veel onderhoud. Door het niet steeds
tijdig en voldoende voorradig zijn van onderdelen op de lagere onderhoudsniveaus,
een euvel waar de Koninklijke Landmacht meer last van had, kon het geruime
tijd duren voordat mankementen werden gerepareerd. Dat had zijn gevolgen
voor de inzetbaarheid van de voertuigen. Een oud-groepscommandant (lichting
76-4) verwoordt zijn ervaringen aldus: de YP's hadden de naam 'altijd
stuk te zijn'. Die ervaring heb ik zelf ook. Heel wat keren ben ik op oefening
geweest in de achterbak van een YA 328 omdat mijn YP bij de compagniesonderhoudsgroep
op onderdelen stond te wachten (die er in de kazerne nooit waren). Ook vertrokken
YP's regelmatig op oefening hangend in de takels van een YB 616 omdat tijdens
een oefening die gezochte onderdelen plotseling wel voorhanden bleken. Die
onderhoudsgroepen waren altijd razend druk op oefening. Een verplaatsing
naar Duitsland was een afvalrace waarbij nooit bekend was hoeveel YP's er
daadwerkelijk heelhuids aankwamen. Alles ging stuk. Het was zelfs zo erg
dat ik een week voor een geplande oefening mijn YP al 's nachts door mijn
groep liet bewaken om te voorkomen dat hij door andere groepen gekannibaliseerd
werd. Vreemd genoeg deed dit geen afbreuk aan de reputatie van de YP. Ze
hadden allemaal een eigen karakter en eigenaardigheden en werden vertroeteld
als huisdieren. Een goed werkende YP was de trots van de chauffeur, de commandant
en zeker de infanteriegroep. Juist die kwetsbaarheid en die kuren hebben
volgens mij bijgedragen aan de populariteit van de YP.
 |
...in de takels... |
Libanon
De YP 408 was niet alleen verkrijgbaar in legergroen, maar ook in het wit.
Begin 1978 besloten de Verenigde Naties een vredesmacht in Zuid-Libanon
te stationeren om de aldaar strijdende partijen te scheiden. Deze vredesmacht,
de United Nations Interim Force in Lebanon (Unifil), bestond uit acht bataljons.
Toen de Franse regering in 1979 een van haar bataljons terug trok, besloot
de Nederlandse regering tot deelname en werd 44 Painfbat dat voor het vervullen
van taken in VN-verband was aangewezen, uitgezonden naar Libanon. De voertuigen,
waaronder 58 YP 408, werden wit gespoten
Radar(pwrdr) Libanon
Het terrein was moeilijk begaanbaar en er waren weinig begaanbare wegen. Het motorvermogen bleek onvoldoende voor het bergachtige terrein. De voertuigen hadden behoorlijk te lijden. Dit noodzaakte tot veel extra onderhoud, ja zelfs tot een tweetal vanuit Nederland georganiseerde oppepoperaties, maar de YP 408 vervulde tot 1985, toen de overgebleven compagnie werd teruggetrokken, trouw dienst, waarbij met name de snelheid van het voertuig werd uitgebuit.
Buitenlandse gebruikers
DAF stelde pogingen in het werk om de YP 408 aan het buitenland te verkopen.
De Duitse Bundeswehr had aanvankelijk belangstelling, maar het bleef
bij de beproeving in april 1961. Om de YP 408 aan de man te brengen stelde
DAF in de tweede helft van de jaren zestig een prachtige brochure in kleur
samen, waarin de technische prestaties en de verschillende uitvoeringen
werden besproken. Deze brochure verscheen in het Engels, het Duits en het
Frans. Het mocht echter niet baten. Pas toen de YP 408 bij de KL uit de
bewapening was genomen, werd in het begin van de jaren negentig voor 28
afgestoten voertuigen een nieuwe werkkring gevonden bij de Portugese luchtmacht,
de Força Aérea Portuguesa. Daar deden ze - en doet een deel nog steeds -
dienst op verschillende vliegbasis bij de luchtmachtpolitie.
Força Aérea Portuguesa
Het ging om 22 pwi en 6 pwco die door RDM in Rotterdam werden gerevideerd alvorens naar Portugal te worden gezonden.
Vijf stuks waren in de jaren zeventig in
gebruik bij de Troepenmacht in Suriname
.
Deze vijf werden in 1975 bij de onafhankelijkheid overgedragen aan het Nationale
leger van Suriname, dat ze nog jaren heeft gebruikt. Bij de verschillende
schermutselingen om de macht in het begin van de jaren tachtig speelden
deze voertuigen een prominente rol.
Het einde
Het gelijktijdig ingevoerde pantser rupsvoertuig AMX voldeed in de praktijk
veel minder dan de YP 408, vooral de technische betrouwbaarheid was slecht.
Daarom werd dit voertuig als eerste vervangen. Gekozen werd voor het in
Amerika ontwikkelde Armoured Infantry Fighting Vehicle YPR 765, waarvan
er 889 werden aangekocht. De YPR 765 verving tussen 1976 en 1980 de AMX.
Vervolgens werd gewikt en gewogen of de YP 408 door een wiel- of door een
rupsvoertuig moest worden opgevolgd. Uiteindelijk werd gekozen, mede uit
een oogpunt van standaardisering, voor de YPR 765. Er werden daartoe 841
voertuigen aangekocht die in licentie door DAF Special Products werden gebouwd.
Na de nodige aanloopproblemen bij de productie en de daarmee gepaard gaande
vertraging in de aflevering, waardoor de YP 408 zo'n twee jaar moest nadienen,
werden ze in de periode van 1987 tot en met 1989 afgeleverd. Als gevolg
daarvan verdween de YP 408 in die periode uit de bewapening. Last Wheels
was de laatste grote oefening waaraan door de YP 408 werd deelgenomen. Dat
was in april 1987 met 11 Painfbat. Korporaalchauffeur 1 R. in 't Veld van
die eenheid zei in de Legerkoerier van juni 1987: 'Het vervelende is
dat-ie in zwaar terrein snel vast komt te zitten. Je moet niet in de berm
gaan rijden met dat losse zand, want dan kom je er niet meer uit (...)'.
Wanneer werd dat ook al weer eerder gezegd?
De meeste YP 408 werden in afwachting van
hun lot overgebracht naar 573 Verzamelplaats te Soesterberg. DAF toonde
belangstelling voor teruglevering van de YP 408 aan DAF Special Products
teneinde deze na revisie aan het buitenland te verkopen.. Dat ging niet
door. Een deel werd gebruikt als oefendoel op de verschillende schietterreinen.
Enkele kwamen in musea terecht en ook enkele bij liefhebbers. Een klein
aantal hield nog enige tijd bij de KL stand en werd voor verschillende,
niet operationele doeleinden gebruikt. De terzijde gestelde YP 408 vervulden
nog een nuttige rol in het kader van het nakomen van de ontwapeningsafspraken.
Onder veel publicitaire aandacht werd aangekondigd dat 261 werden versneden
om aan die afspraken tegemoet te komen. Foto's van controlerende Russische
militairen tussen de restanten verschenen in de pers. Dat deze voertuigen
ook zonder die afspraken hetzelfde lot had getroffen, gelijk het overgrote
deel van de overige YP 408, ontging velen.
Het lot van de twee overgebleven YP 408 van de oerversie is onbekend maar
ze zullen ook verschroot zijn. Naar verluidt, hebben ze jaren gestaan in
een garage op het achterterrein van de Marechausseekazerne op Fort De Bilt.
Wat rest
Buiten restanten van voertuigen zijn er tot dusver 26 in Nederland en 36
in het buitenland getraceerd.
KN 90-01 in particulier bezit
Het Legermuseum heeft er vier: een pwi in
UNIFIL-beschildering (unifil 4390), een pwco (KN-89-94), een pwgwt (KN-90-46)
en een uitgeklede versie voor instructiedoeleinden.
Bij het Cavaleriemuseum staat een voormalige pwi van het G-eskadron (KN-75-54).
Gebruikte bronnen en literatuur
Copyright Ruys 2004-2009